In de bijdrage van vorige week hebben we kennis gemaakt met korstmossen en mossen, en het verschil daartussen. Ook heb ik aandacht besteed aan het struikvormig korstmos: Gevorkt Heidestaartje. Deze week gaan we verder op ontdekkingstocht, en zal je zien dat er nog veel meer prachtige korstmossen zijn te ontdekken!

Muurschotelkorst straatklinker

De korstmos van vorige week stond in een zandige berm langs de N203, en is dus grondbewonend, maar er zijn heel veel korstmossen die liever op steen groeien en/of bomen. Sommige zijn heel sterk gebonden, andere zijn wat minder kieskeurig. Waarschijnlijk heb je al over 100-duizenden korstmossen gelopen zonder dat je het zelf doorhad. Op stoeptegels, staatstenen en muren kan het er van stikken. Zeer algemeen is bv de Muur-Schotelkorst. Het lijkt meer op plakkaten kauwgom dan op iets levends, totdat je de moeite neemt om op je hurken te gaan en een foto te nemen met je mobiel. Even uitvergroten en….WAUW! Een nieuwe wereld, een microkosmos openbaart zich, met allerlei merkwaardige kleuren en structuren die je nergens anders vindt.

Muurschotelkorst ingezoomd

Zonder heel diep de theorie in te duiken vallen een paar dingen op aan de Muur-Schotelkorst. Hij is in tegenstelling tot het Gevorkt heidestaartje niet struikvorming, maar zo plat als een dubbeltje. Verreweg de meeste korstmossen hebben min of meer deze eigenschap. Sommige zijn soms niet meer als een poederachtig iets, en soms kun je niet uitmaken met wat je van doen hebt; alg, losse schimmel of korstmos? Maar de Muur-Schotelkorst is overduidelijk een korstmos. Zie je die onregelmatig ronde en bruine structuren? Dat zijn de voortplantingsorganen van het korstmos en produceren de sporen van de schimmelcomponent. Na rijping komen deze vrij en worden door de wind verspreid (net als bij ‘andere’ paddenstoelen). Als die spore land op een plek waar de juiste alg aanwezig is, dan vormt zich een nieuw korstmos. Er valt nog veel meer te melden over de voortplanting van korstmossen, maar dit is zo ingewikkeld dat dit meer thuishoort in een wetenschappelijk vakblad. Wel kunnen korstmossen zichzelf ‘stekken’, door afbreken van kleine stukjes.

Muurschotelkorst detail

Een ander zeer algemeen korstmos is het Dooiermos. Hier heb je een aantal varianten op (Groot, Klein, Oranje) maar je kunt m eigenlijk heel vaak vinden op zowel stenen als boomschors. Ook hier van die ronde voortplantingsstructuren. Deze zijn oranje-geel en lijken op een ei-dooier, vandaar de naam (zie hoofdfoto). Dit korstmos kwam voor 1970 heel weinig voor, maar door vermesting met stikstofverbindingen in de lucht (o.a. ammoniak), is dit nu een van de meest voorkomende soorten in ons land. De intensivering van de landbouw en veeteelt is hier mede oorzaak van, maar denk ook aan bepaalde industrieën, een recentelijk zeer actueel thema, zowel lokaal als landelijk. Korstmossen zijn dan ook uitstekende indicatoren voor de luchtkwaliteit.

Dooiermos

Uit het dooiermos kan trouwens een kleurstof gewonnen worden die wordt gebruikt om kleding e.d. te verven. Interessant is verder dat vele korstmossen kleurreacties vertonen bij blootstelling aan bepaalde (keukenkastje) chemicaliën. Dit is zelfs vaak een zeer goed hulpmiddel ter determinatie ervan, maar dit is voor ervaren hobbyisten weggelegd.

Heksenvingermos (let op de lange heksennagels)

Tot slot nog een ander korstmos wat ik vond op een tak. Hij heeft de spannende naam: Heksen-vingermos, Spooky! Ik hoop dat je ook enthousiast bent geraakt en er op uit trekt, dat kan gewoon bij jouw om de hoek, want ze zijn overal!

Volgende week gaan we door met de mossen en das minstens zo leuk.

Groentjes!