‘‘Ik had nog nooit een dode gezien en dit vond ik zo verschrikkelijk. Ik herinner me nog in mijn nachtmerries die ik later had dat de man die gefusilleerd werd, een jongeman van jullie leeftijd en die stond zo met zijn handen. Dat heb ik altijd uitgelegd als een smeekbede van: ‘Dat doe je me niet aan!’ Dat gebaar staat me nog steeds voor ogen.’’

Gerard Bart was net achttien toen hij gedwongen werd te kijken naar de fusillade van vijf mannen bij de Bernardbrug. De brug heette in de oorlog ‘Troelstrabrug’ omdat het Nederlandse koningshuis niet vernoemd mocht worden van de Duitsers.

Bart vertelde in april 2014 zijn verhaal voor de camera van Monumenten Spreken, en ‘Opdat we niet vergeten’ klonk zelden zo zuiver:

Gerard Bart overleed vier maanden na de opname. Hij had een messcherp besef van het nu en daarbij een ijzeren geheugen. Dat is niet altijd een zegen als je ziet wat hij zag.

Een boodschap die de documentaire niet 1:1 haalde staat als en huis. Voel je vrij hem door te geven:

‘Ik zou de jongelui als ik de kans had nog willen toeroepen: Jongens kijk uit! Het is zo weer gebeurd dat één idioot het in zijn hoofd krijgt zoals Hitler het in zijn hoofd kreeg en dan sneuvelen er weer. Maar ik vind dat ons eigen land op het ogenblik, we vormen een goede samenleving, we hebben uiterste zorg voor elkaar. We komen om in de weelde, maar dat is niet vanzelf, dat krijg je niet zomaar. We moeten proberen niet alleen zoals toen na de oorlog de maatschappij op te bouwen, maar je moet een samenleving opbouwen. Samen(!) leven(!) in alle facetten van het bestaan: sociaal, zorgend, met elkaar.

Dat vind ik een samenleving.

En dan mag het best allemaal in de moderne stijl zijn, want ik heb geen moeite met de jeugd van nu. Ik vind het prachtmensen, maar het zijn wel onze toekomstige bestuurders. Die moeten richting geven aan wat er in ons eigen land en in Europa verder gebeurt. Ik ben te oud om me daar zorgen over te maken, maar ik heb er toch wel wat zorgen over. Ik moet nog maar zien of ze dat lukt, want de jeugd is veel naar binnen gekeerd, eigenbelang.’

Vandaag werden er bloemen gelegd bij het monument bij de Bernardbrug (dat is de brug bij de grote rotonde). Joost Weemhof maakte er een foto van: