Lijden vissen onder vissen? Lang zijn we ervan uitgegaan dat vissen geen pijn zouden kunnen lijden, omdat vissen niet naar ons mensen kunnen uitdrukken wat ze ervaren. Of misschien is het beter om te zeggen: omdat mensen dat niet goed aan hen kunnen zien. Ze maken geen geluid, zijn niet aaibaar en emoties zijn niet van hun gezicht te lezen. Wetenschappelijk onderzoek laat nu zien dat vissen weldegelijk pijn lijden als ze worden verwond. 

Door: Melchior Mattens (Partij voor de Dieren)

De kennis over pijn- en stresservaringen van vissen was tot amper tien jaar geleden nog zeer beperkt. In Nederland is er door Universiteit Wageningen en de Radboud Universiteit onderzoek gedaan naar hoe vissen pijn verwerken en eventueel ervaren. Uit hun onderzoek komt naar voren dat vissen zich duidelijk langdurig anders gedragen nadat ze pijnschokken kregen toegediend.

Ook in het buitenland zien we recentelijk veel onderzoek verschijnen. Doctor Lynne Sneddon, directeur van de afdeling Bioveterinary Science aan de University of Liverpool haalde in een interview met de VRT onlangs een reeks recente onderzoeksresultaten aan die elke twijfel over óf vissen pijn kunnen lijden volledig wegnemen. Zo toonden studies aan dat vissen dagenlang zullen wegblijven uit een gevaarlijk deel van hun leefgebied, zelfs als ze daardoor niet kunnen eten. Even opzienbarend was een onderzoek met baarzen, waaruit bleek dat deze vissen lange tijd minder eten nadat ze door een haak zijn verwond aan hun lip. Een teken dat het pijnlijk is om de mond te gebruiken. Een ander onderzoek laat zien dat zebravissen – nadat ze in een bak veel te warm water zijn geplaatst – niet veel meer doen. Maar nadat pijnstillers aan het water worden toegevoegd pakken ze de draad weer op. Ook gaan vissen sneller ademen (hyperventileren) na een pijnlijke ervaring én zien we dat vissen geneigd zijn pijnlijke lichaamsdelen (zoals hun lippen) tegen iets aan te wrijven. Dat laatste is vergelijkbaar met het menselijk gedrag om bijvoorbeeld over je teen te wrijven als je daarmee ergens hard tegenaan gestoten bent.

Met deze kennis op zak kunnen we er eigenlijk niet omheen: het verwonden van vissen met een haak zorgt ervoor dat hengelaars een vis pijn doen. En dat vissen die pijn ervaren en erop reageren zoals wij zelf ook doen: maken dat je wegkomt, en de zere plek ontzien of verzorgen. En daar komt ook het leed door het boven water takelen, de stress door vasthouden in leefnetten en beschadigen van de slijmlaag op de huid van vissen – cruciaal voor de overleving van vissen – nog eens bij. Kortom, hengelen veroorzaakt enorm vissenleed.

Maar is het dan ook dierenmishandeling? Ja, want bij de meeste andere (vergelijkbare) dieren zouden we allemaal zeggen dat het dierenmishandeling is als we op dezelfde manier met ze zouden omgaan als hengelaars met vissen. En dat voor een klein beetje menselijk vermaak. De gemeente zou middels een verbod op hengelen voor de belangen van de vissen op moeten komen. Maar zou het niet fijner zijn als hengelaars zelf hun netten (figuurlijk) in de wilgen zouden hangen? Dus beste hengelaars: stop met deze hobby. Ga andere leuke dingen doen in de tijd die je anders aan de slootkant had doorgebracht. Daar doe je de vissen een enorm plezier mee.

De foto boven komt uit het Gemeentearchief van Zaanstad